Lễ chay hay mặn?
Theo Đại đức Thích Minh Sơn (trụ trì chùa Kim Cổ 73 Đường Thành và Đền Hỏa thần 30 Hàng Điếu – Hà Nội), lễ vật cúng Táo Quân là do Tâm tạo nên. Thông thường, những người theo đạo Phật giữ giới không sát sinh thì cúng chay, còn người bình thường hay cúng lễ mặn.
Theo dân gian, lễ mặn cúng Táo Quân thường có 1 con gà trống luộc, hoặc 1 miếng thịt luộc (thịt vai, hoặc 1 khoanh giò), 1 đĩa xôi, 1 đĩa xào, 1 bát canh). Hoa quả (nên là ngũ quả, hoặc 1 loại có 5 quả), 5 bông hoa nhiều màu, trầu cau, rượu. Nếu có thể, mua 1 con cá chép sống để bên cạnh làm lễ để tiễn Táo công. Ngoài ra còn có hương đăng trà quả, 5 lễ tiền vàng, bánh kẹo tuỳ tâm.
Theo ông Nguyễn Đức Thiêm, CLB tâm linh Phương Đông (Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người), sau khi bày lễ thì thắp 1 nén hương và khấn thỉnh (bài khấn Tết Táo Quân được in trong sách, bán ở các chùa).
Nén hương cháy được 1/3 thì thắp 3 nén hương nữa. Đợi 3 nén hương này cháy 2/3 thì tạ lễ, hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ… phóng sinh để cá chép hoá rồng, làm phương tiện để các Táo Quân lên chầu trời.
Xưa, những nhà có trẻ con còn cúng một con gà luộc thuộc loại gà cồ (tức gà mới lớn, đang tập gáy), ngụ ý nhờ Táo Quân xin Ngọc Hoàng cho đứa trẻ có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ. Ở miền Trung, miền Nam, lễ vật đơn giản hơn. Người dân thường cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy.
Cũng theo Đại đức Thích Minh Sơn, không nên đốt nhiều tiền vàng mã trong ngày cúng Táo Quân. Tục đốt vàng mã không phải của Phật giáo, mà theo quan niệm dân gian của Trung Quốc. Người Việt cũng bị ảnh hưởng bởi quan niệm này. Đốt mã nhiều trong ngày cúng Táo Quân không chỉ lãng phí mà còn ảnh hưởng xấu đến môi trường, không có lợi cho sức khỏe. “Nếu mọi người mang tiền đốt mã đi làm từ thiện sẽ quý hơn rất nhiều”- Đại đức Thích Minh Sơn chia sẻ.
Cúng cá chép giấy hay cá sống?
Xưa kia mâm cúng Táo Quân ở Bắc Bộ thường có cá chép kho, rán, hoặc làm gỏi với gửi gắm sang năm mới có cuộc sống no đủ, may mắn hơn. Tục này dần chuyển thành cá chép sống, sau khi làm lễ cúng sẽ mang ra ao, hồ phóng sinh. Những năm trở lại đây, để thuận lợi, nhiều người chuyển sang dùng cá giấy, cúng xong là hoá vàng.
Theo Đại đức Thích Minh Sơn, cá giấy hay cá chép sống đều được cả, tùy vào sự tiện lợi của gia chủ. Nhà Phật có câu Nhất thiết do tâm tạo (cái gì cũng do con người tạo nên). Người dân bày tỏ lòng thành với các bậc tiền nhân theo quan niệm và cái Tâm chứ Phật thánh không bảo phải cúng cái này, cái kia. Việc cúng cá chép sống hay giấy chỉ là do con người mượn để gửi tâm tư tình cảm, quan niệm sống vào đấy. Nếu cúng cá chép sống, gia chủ nên thả ở sông hay hồ lớn. Lưu ý nên bắt cá ra tay rồi thả xuống nước chứ không vứt cả túi nilon xuống sông, hồ rất mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường.
Theo eva